Het aantal katten in Nederland blijft nog steeds groeien en daarmee helaas ook het aantal verwilderde zwerfkatten. Weggelopen of achtergelaten zijn deze voormalige huiskatten op zichzelf aangewezen. De Werkgroep Zwerfkatten van de Dierenbescherming bestrijdt deze zwerfkattenproblematiek. Cindy van de Ven, bestuurslid bij Dierentehuis Stevenshage, sprak met Patricia Buckley, coördinator van de werkgroep voor de regio zuidwest.
Hoe ben je terecht gekomen bij de werkgroep?
“Ik kom oorspronkelijk uit Engeland en begon hier in Nederland met vrijwilligerswerk bij een dierenambulance. Aanvankelijk op de auto, later bij de aangesloten vogelopvang. Tijdens het werk bij de dierenambulance werd me gevraagd om in te vallen bij de dierenarts als assistente, waar ik later vast ging werken. Daarna vroeg de Dierenbescherming me om in dienst te komen wegens mijn ervaring in de omgang met wilde katten, voor een bijzonder project in de regio zuidwest: het coördineren van de Werkgroep Zwerfkatten in samenwerking met Dierenopvangcentrum Gouda.”
Om de zwerfkattenproblematiek aan te pakken, is de Werkgroep Zwerfkatten opgericht.
Heb je zelf huisdieren?
“Ja, ik heb zelf twee katten, waarvan er één ooit gevangen is als wilde kat. Deze kat kwam uit een nestje van vier wilde kittens die gevonden waren bij een veevoer fabriek. De kittens konden na castratie niet teruggeplaatst worden, want dan zouden ze worden afgeschoten. Ze waren te oud en te wild om in een opvang geplaatst te worden en daarom zijn de drie felste naar een zogenaamde ‘buitenplek’ gegaan. Hier worden de katten gebruikt als natuurlijke vijand tegen muizen en krijgen zij een schuilplaats en voedsel. Wat de Dierenbescherming bij meerdere buitenplekken ziet, is dat grondeigenaren (vaak boeren en manege-eigenaren) zich gaan hechten aan de katten en zij lekker verwend worden. Zo liggen er bij sommige buitenplekken zelfs verwarmde kruiken klaar in de winter. Het vierde kitten van dit nest was wat slomer in het aanvallen en daardoor minder gevaarlijk, maar ook minder handig. De angst dat zij het niet zou overleven op een buitenplek heeft ervoor gezorgd dat deze kat inmiddels al een flink aantal jaren bij mij woont en inmiddels – op haar manier – af en toe komt knuffelen.”
Hoe worden zwerfkatten gevangen?
“Verwilderde volwassen katten worden gevangen, gecastreerd en weer teruggeplaatst op de vangplek. Dit is de zogenaamde TNR-methode: Trap (vangen), Neuter (castreren) en Return (terugzetten). Dit is volgens instanties de meest effectieve en enige wetenschappelijk bewezen manier om overpopulatie van zwerfdieren tegen te gaan. Na inmiddels dertien jaar zijn de grote groepen wilde katten in onze regio verdwenen en daarom werken we nu vooral preventief. Tamme volwassen katten worden opgevangen in de dierenopvang en als de oorspronkelijke eigenaar niet gevonden wordt, wordt voor hen een nieuwe geschikte eigenaar gezocht.”
TNR is een diervriendelijke en effectieve manier om overpopulatie van katten tegen te gaan.
En de kittens?
“We proberen kittens die op straat worden geboren zo snel mogelijk op te vangen en medisch te onderzoeken, voordat ze niet meer te socialiseren zijn. Ze gaan vervolgens naar een gastgezin, waar de kittens leren om samen te leven met mensen in een huiselijke situatie. Daarna wordt er via de dierenopvang een nieuw huis voor ze gezocht. Zo krijgen ook deze katten een goede start in het leven. De Dierenbescherming hoopt in deze gevallen dat de moederpoes nog niet te erg is teruggevallen in haar wilde gedrag om ook haar op te vangen, want het resocialiseren van zwerfdieren heeft, indien mogelijk, altijd de voorkeur boven terugzetten.”
Waarom heeft terugzetten niet de voorkeur?
“Omdat de overlevingskansen in het gebied vaak te klein zijn door weinig voedsel en beschutting of de aanwezigheid van gevaar, zoals door een drukke snelweg of het afschieten van zwerfdieren in die buurt. Het terugzetten in een ander gebied dan waar de wilde kat gevangen is doet de Dierenbescherming ook liever niet, omdat met name bij volwassen katten vaak erg gehecht zijn aan hun vertrouwde omgeving. In deze situaties wordt gekozen voor speciale buitenplekken, die schaars zijn en daarom pas worden ingezet als het dier echt nergens anders heen kan.”
Waarom werkt TNR wél en het afschieten van zwerfdieren niet?
“Hoewel er in 2013 een motie in de Tweede Kamer is aangenomen tegen het afschieten van zwerfkatten in Nederland, zijn er verschillende plekken in Nederland waar het afschieten nog gebeurt of waar de discussie weer oplaait. Afschieten blijkt echter totaal niet efficiënt, omdat sommige locaties bij zwerfdieren zeer geliefd zijn door de aanwezigheid van beschutting en voldoende voedsel. Schiet je de aanwezige populatie af, dan zullen er binnen afzienbare tijd nieuwe zwerfdieren komen die zich ook weer snel voortplanten. Poezen kunnen na zes maanden al zwanger worden van maximaal negen kittens en dat zelfs drie keer per jaar. Wanneer je de aanwezige groep zwerfdieren echter castreert, wordt het natuurlijke mannelijke gedrag zoals vechten en sproeien verminderd en kan de populatie zich niet verder uitbreiden – ook omdat de groep geen niet-steriele buitenstaanders zal accepteren. De groep blijft stabiel, is gezonder en veroorzaakt minder overlast.”
Afschieten is niet efficiënt, omdat de lege plekken snel worden opgevuld door nieuwe katten.
Mogen jullie overal katten vangen?
“De Dierenbescherming is met TNR werkzaam binnen de bebouwde kom en heeft dan ook alleen een ontheffing om dieren te vangen en terug te zetten in een omgeving waar ten minste twaalf woningen bij elkaar staan. Op boerderijen en campings heeft de Dierenbescherming toestemming nodig heeft van de grondeigenaar voordat er gevangen mag worden. Dit was het ook het geval bij het eerdergenoemde veevoerbedrijf met de kittens. Toen de Dierenbescherming op de hoogte was van het afschieten, hebben zij het bedrijf direct geprobeerd op andere gedachten te brengen, wat na een goed gesprek gelukt is.”
Wanneer worden zwerfkatten gevangen?
“Een vangactie begint vaak met een belletje van een particulier, dierenarts of dierenasiel. Mensen bellen meestal omdat ze bezorgd zijn. Een enkele keer gaat het om overlast, maar ook dan is er vaak begrip voor de situatie en hebben mensen er doorgaans geen problemen mee als de katten later gecastreerd worden teruggezet. Ze maken vaak zelfs een schuilplek voor de dieren of zorgen dagelijks voor voedsel. Het vangen van dieren gebeurt vaak tijdens schemering. Overdag, bij zeer warm weer en bij hevige regen zoeken de zwerfdieren vaak teveel de beschutting op. Tegelijkertijd zijn mensen op deze momenten ook minder buiten, wat de kans op het zien van zwerfdieren verlaagt. Als de dieren echt geen zin hebben om mee te werken, kan het weleens tot middernacht duren. Bij meerdere zwerfdieren lukt het meestal ook niet om ze allemaal tegelijkertijd te vangen. Dan wordt het de volgende dag gewoon weer opnieuw geprobeerd.”
Advies voor elke katteneigenaar: chip je kat juist en castreer hem of haar op tijd!
Hoe vang je een verwilderde kat?
“Bij een melding vragen we eerst of het dier al te eten krijgt en zo ja, of dit op vaste tijdstippen gebeurt. Dit is vaak een voorwaarde om tot een geslaagde vangactie te komen, omdat het eten dan als lokaas gebruikt kan worden. Worden de katten nog niet gevoerd, dan bouwen we eerst een aantal vaste voermomenten in alvorens over te gaan tot het vangen. De vangkooien waar het voedsel in wordt gezet, vallen dicht wanneer het dier er in zijn geheel in staat. De kooien zijn afgedekt met een doek om paniek bij het dier zoveel mogelijk te voorkomen. Er is altijd iemand aanwezig bij een vangactie, zodat een dier nooit alleen in een dichte kooi achterblijft.”
Hoeveel katten hebben jullie dit jaar gevangen?
“Het voorjaar van 2019 was een rustige periode voor de Werkgroep Zwerfkatten in onze regio. Er zijn ongeveer 65 katten geresocialiseerd en maar 23 teruggezet in het wild. Er zaten een paar flink grote katers tussen, waarvan de eerste indruk is dat ze wild zijn. Eenmaal in het asiel kan zo’n kat helemaal omslaan. Een reden van het rustige voorjaar kan zijn dat mensen minder snel hebben gebeld, omdat we een zachte winter hebben gehad en zwerfdieren daarom minder zielig werden gevonden of minder opvielen. In september en oktober krijgt de Dierenbescherming vaak veel meldingen. In het najaar worden de al redelijk grote kittens opgevangen, zodat zij gecastreerd kunnen worden voordat ze te verwilderd zijn en krols kunnen worden.”
Wat kunnen wij doen?
“Alle verwilderde katten zijn of zijn voortgekomen uit weggelopen of gedumpte huiskatten. Het begint daarom bij de katteneigenaar: chip je kat juist en castreer hem of haar op tijd!” Ongecastreerde dieren laten zich leiden door hun hormonen en raken zo de weg naar huis kwijt. Na een tijdje rondgezworven te hebben, worden ze weggejaagd door mensen met bijvoorbeeld een emmer water. Dit maakt hen angstig voor mensen en daardoor raken ze steeds meer verwilderd. Worden ze eenmaal gevangen en hebben ze een chip, dan is die regelmatig niet geregistreerd of niet gekoppeld aan een bestaand telefoonnummer. Koop daarnaast geen kittens uit gefokte nestjes van bijvoorbeeld Marktplaats, maar haal ze uit het asiel. Er zijn al genoeg katten die wachten op een huisje. Kittens uit het asiel zijn al gechipt, gecastreerd en ingeënt. Als je dit zelf nog bij een dierenarts moet laten doen, ben je gegarandeerd meer geld kwijt. Ik zou graag ook zien dat meer asielen met gastgezinnen gaan werken.”
Noot: Dierentehuis Stevenshage werkt al met gastgezinnen. Dit zijn altijd mensen die wij goed kennen en volledig vertrouwen met onze kwetsbare dieren, omdat ze al langere tijd vrijwilliger bij ons zijn.
Wie betaalt er eigenlijk voor de hulp aan zwerfkatten?
“De eerste jaren moest de Werkgroep Zwerfkatten haar eigen financiën ophalen. Iedere melding was een afweging. Nu valt de werkgroep onder de Dierenbescherming en worden de acties van de werkgroep volledig door de Dierenbescherming betaald, die op haar beurt ook afhankelijk is van donaties. De uitvoering van TNR is voor gemeenten geen wettelijke taak waardoor zij niet verplicht zijn hier een vergoeding voor te geven. Enkele gemeenten in het land doen dit wel maar het merendeel niet. Zonder de donaties die mensen aan de Dierenbescherming schenken en het optreden van de vrijwilligers, zouden de verwilderde zwerfkatten veelal aan hun lot worden overgelaten.”
Klik hier of op de afbeelding hieronder om de Factsheet Zwerfkatten direct te bekijken (pdf).
Laatste blog & nieuws
Loopt u met ons mee?
Onze jaarlijkse collecteweek komt er weer aan: van 21 tot en met 25 mei gaan we langs de deuren. Meld u nu aan als collectant en help de dieren in uw regio!
Paasuitdaging levert ruim 5000 euro op!
Weet u het nog? In maart deden we mee met de Paaschallenge van Stichting Dierenlot, met een Dog Survival Run, de Paas Bake Sale, shoppen in ons tweedehands winkeltje…alles om geld op te halen voor de asieldieren. En dat is gelukt! Wij zijn alle gulle dierenvrienden zeer dankbaar!
Bied mee op echte kunst en steun de asieldieren!
Eenmaal, andermaal… Heeft u ooit een kunstveiling willen bijwonen? Dit is uw kans! Kom op vrijdagavond 3 mei naar de jaarlijkse Kunstveiling van de Leidse Kunsthistorische Vereniging. En wie een kunstwerk koopt, steunt de asieldieren!
